Welke boeken zijn er over mergelgroeven?

We kunnen hierin een onderscheid maken tussen boeken voor de jeugd (fictie) en volwassenen/onderzoek.


Studieboeken, scripties en tijdschriften:


Zie hiervoor de lijst op de pagina: Literatuur. De diverse publicaties van de SOK staan niet in deze lijst, maar zijn te vinden via het menu bovenaan de website.



Jeugdboeken:


1889 - Eli Heimans: Willem Roda

Dit is een spannend jongensboek over een rijke Amsterdamse jongen die rond 1880 in een jeugdgevangenis terecht komt, maar ontsnapt en naar Australië vlucht. Onderweg doet hij Maastricht aan, waar hij allerhande avonturen in de Sint Pietersberg beleeft. Zie ook SOK-Info 132 en 183.

1930 - Rein Valkhoff: De bokkenrijders van Terblijt

De twee hoofdrolspelers mogen tijdens de zomervakantie alleen thuisblijven in het grote huis 'de Torentjes' te Sint Pieter (tegenwoordig de woning van André Rieu). Ze gaan langs bij een vriend in Terblijt, die pal naast een grotingang woont. Ze gaan 's nachts verkleed als bokkerijders het dorp in om daar de zaak op stelten te zetten. Hun uitvalsbasis wordt de mergelgrot. Zie ook SOK-Info 133.

1934 - Jan van de Burgt, Jos van de Burgt: Het geheim van de oude mergelgroeve

Plot onbekend, uit de reeks Blije jeugd (#12).

1956 - G. Struvel: Avonturen in het Geuldal

Plot onbekend, maar bevat een algemeen verhaal over groeves en waar mergel voor werd gebruikt. Bevat ook een tekening (door Lex van Voorst) van een jongen in een mergelgang, zie SOK-Info 112.

1958 - Mark Vendelier: Sneeuw op kruispunt 73

Tijdens het kamperen bij een grotingang zien de hoofdrolspelers iemand met een zaklamp morsecode seinen. Deze code verwijst naar het (fictieve) "kruispunt 73" nabij een instortingsgordel in de Cannerberg. Ze besluiten op onderzoek te gaan en worden dan getuige van een drugsdeal. Voor de hoofdrolspelers dreigt het verkeerd af te lopen: ze proberen in hun wanhoop de boosdoeners te overmeesteren maar dan valt een schot, de berg rammelt en stort in... Zie ook SOK-Info 134. Noot: ook in het SOK-Doc aanwezig.

1965 - B.A. van Wijckmade: Wipneus en Pim en het groot raadselboek

Kabouterverhaal dat zich afspeelt in de "Petriberg" (Sint Pietersberg). Het zevenkoppig monster dat de gangen bewaakt heet ‘Saurimos’ (afgeleid van de Mosasaurus). Zie ook SOK-Info 136.

1974 - J. van Helu: De god van de Mergelgroeven

Een sportief voetbalboek dat begint in een mergelgroeve. Gids Joris ziet zichzelf als 'God van de Mergelberg'. Ook wordt de buit van een bankoverval verstopt in de groeve. Zie ook SOK-Info 138.

1983 - Alphons Timmermans: Het geheim van de mergelgroeve

Een paar jongens ontdekken bij toeval het geheim van de mergelgroeve, maar dan begint het avontuur pas! speelt zich af op de Sint Pietersberg.

1984 - Jo Caris: 't mysterie roond Zwarte Tum

Een jongen en een meisje erven de bezittingen van Zwarte Tum en krijgen daardoor een geheimzinnig verhaal dat zich afspeelt in de grotten van de St. Pietersberg. Geschreven in Maastrichts dialect.

1985 - Jason Dark: Die Grotte der Saurier (John Sinclair #365)

Het (weinig interessante verhaal) gaat over een geestenjager die met een magische dobbelsteen twee vrienden, die in een andere dimensie opgesloten zitten, wil opsporen. Zij “zweven” door de Zonnebergstelsel bij Maastricht. Ook de verdwaalde monniken en de Mosasaurus spelen een rol. Zie ook SOK-Info 92 en 137.

1988 - Willy Vandersteen: De duivel van de Lichtenberg (De Rode Ridder #126)

De Rode Ridder bezoek de Sint Pietersberg in Maastricht en beleeft er allerhande spannende avonturen. Met mooie tekeningen van de gangen uit de Sint Pietersberg. Op pagina 25 herkennen we in het laatste plaatje de 'Grande Entree', welke in 1916 instortte nabij fort Sint-Pieter. Op pagina 70 herkennen we de 'koepel' van het Noordelijk Gangenstelsel, en op pagina 71 zien we een profiel uit de gangen van Caestert, echter: de tekenaar heeft zich hier vergist want het staat ondersteboven!

1990 - Mieke Dorrestein: Verscholen in de mergelgroeve

Een historisch-spannend boek over de gebeurtenissen rond 1794 toen de Fransen de stad Maastricht veroverden en de "Mosasaurus" naar Parijs wilde brengen. De hoofdpersoon van dit boek maakt het allemaal mee. Met tekeningen van Kees de Kiefte.

1991 - Willy Vandersteen: De Jolige Joffer (Suske en Wiske #210)

Suske en Wiske en alle andere personen beleven spannende avonturen in o.a. de mergelgrotten van Valkenburg.

1995 - Theo Engelen: De riddergrot

in het boek kom er twee verhaallijnen samen: een uit het heden, de ander rond 1800. Beide verhalen komen ondanks het tijdverschil in de riddergrot nabij Maastricht terecht. In het verhaal van Bart speelt deze grot een grote rol, in het verhaal van Francois slechts een kleine.

1995 - Lilian Ruijters: De Sint Pietersberg en zijn onderaardse geheimen

Sanne en haar twee zussen waren al vaker de Zonneberg in geweest. In een impuls gaat ze deze keer alleen de berg in op haar rode pumps, tot aan de afgraving van de ENCI. Opeens volgt er een windvlaag.. is het een instorting? Het volgende dat Sanne ziet is de geest van een monnik, die hier 350 jaar eerder verdwaalde. Als ze thuis wakker wordt vraag ze ze zich af of het een nare droom was. Echter haar rode pumps zijn spoorloos verdwenen... Noot: ook in het SOK-Doc aanwezig.

1999 - Jo Caris: Mestreechter vertèlsels en vertèllinge. Ierste Mestreechter sprookjesbook

Geschreven in Maastrichts dialect, met o.a. 'de duvelsgrot' en 'ut verval vaan Liechtenberg'.

2006 - Johannes Visscher: Het mysterie van de mergelgroeve (De Rode Ruiters #7)

De hoofdrolspelers worden uitgenodigd om in de herfstvakantie te logeren op het prachtige kasteel Schaloen in Limburg. Maar al op de eerste dag gebeuren er raadselachtige dingen ... Waarom probeert er iemand 's nachts in het kasteel te komen? En wat heeft de oude Sibbergroeve daarmee te maken? Al snel raken de Rode Ruiters verwikkeld in een raadselachtige zoektocht, die niet zonder gevaar is.

2007 - Jacques Vriens: Oorlogsgeheimen

Het boek beschrijft de belevenissen van de 11-jarige Tuur, die in oorlogstijd opgroeit. Hij ontdekt dat er een Engelse piloot op zolder zit ondergedoken. Tuur's broer Leo krijgt op een dag een brief dat hij zich moet melden bij een wapenfabriek in Duitsland. De vader van Tuur weet Leo onder te laten duiken in een mergelgroeve bij hen in de buurt. Ook verfilmd in 2014.

2012 - G.J. Visser (Jo Vromen): Helletocht naar de grotten

Een veertienjarige boerenzoon van eenvoudige komaf, raakt ongewild verstrikt in de klauwen van de bandieten die het Limburgse land teisterde in van het midden van de achttiende eeuw (tijd van de Bokkerijders). Het boek probeert de sociale tegenstellingen tussen rijk en arm in beeld te brengen. Twee hoofdstukken spelen zich af in Maastricht. Het boek is grotendeels fictie, echter ook deels gebaseerd op gebeurtenissen die in deze periode daadwerkelijk in het Limburgse land hebben plaatsgevonden.

2012 - Ronald van Ham: (De Vier Vrienden #1)

De avonturen van vier tieners spelen zich af op spannende plekken in Maastricht: kasteelhoeve Lichtenberg, het noordelijk gangenstelsel in de Sint-Pietersberg, het Savelsbos, het Hogefrontengebied, de Belvédèreberg, de Duivelsgrot en de Kazematten zijn schitterende voorbeelden hiervan. De schrijver is bekend met deze plekken en het was voor hem natuurlijk duidelijk dat deze plekken uitermate geschikt waren om als locaties in zijn boeken te dienen. Deze plekken ademen namelijk een historisch, geheimzinnig en mysterieus karakter uit. Tijdens hun avonturen worden ze lastig gevallen door een irritante tweeling uit hun klas en uiteraard hebben ze met een of meerdere vijanden te maken.

2013 - Dennis Rijnvis: Savelsbos

In de laatste zomer van hun lagereschooltijd spelen de vrienden Jonas, Nils, Ron, Daniël en Juul in de grotten van het Savelsbos. Volgend jaar zal alles anders zijn, en zal de club uitwaaieren naar verschillende scholen. Hun toekomst moet nog beginnen. Maar dan verdwijnt de mooie, opstandige Juul spoorloos. De vrienden zagen haar voor het laatst in de mergelgrot. Voor ze het beseffen ligt alle schuld bij hen en worden ze veroordeeld voor het incident. Tien jaar later komt de verdwijning opnieuw in de media. De jongens besluiten weer bij elkaar te komen om voor eens en altijd de waarheid over die noodlottige dag aan het licht te brengen.

2019 - Manon Berns: De ondergrondse Rembrandt

De moeder van een van de hoofdrolspelers is in Maastricht vanwege de restauratie van de Nachtwachttekening in de Zonneberg. Ook zal de Kluis worden veranderd in een escaperoom, en de hoofdrolspelers moeten hiervoor informatie verzamelen. De kinderen vinden echter ook nog een oud dagboek van ‘De Nachtvlinders’: een groepje jongens dat tijdens de Tweede Wereldoorlog in de ondergrondse gangen rondzwierf en hielp bij het verzet. Ook ontdekken ze een aanwijzing dat de Nachtwacht in het Rijksmuseum mogelijk niet van Rembrandt is: zou het een vervalsing kunnen zijn?

2019 - Carla Hermans: Het geluid van mergel

Een student, die na zijn studie in Parijs verbleef, keert na jaren terug naar zijn geboorteplaats Maastricht. Hij ontmoet daar twee vrienden waarmee hij samen zijn jeugd doorbracht in de groene heuvels en de mergelgrotten. Die zomer wordt er echter een meisje vermoord en een jongen uit hun midden verdwijnt plotseling. Via een kelder komt hij in de mergelgrotten achter het mysterie van de verdwijning van de jongen. Daardoor leert hij, dat een mens voorzichtig moet zijn met het oordelen over anderen. Het geluid van mergel is niet te horen, maar wel de woorden uit de roman die je als lezer weer hoort, mocht je ooit op een van de plekken uit de roman komen.

2020 - Huub Reinders: Codenaam Rubin

Het verhaal speelt zich af tussen 1939 en 1945, in de door de Duitsers bezette gebieden en tijdens de daaropvolgende bevrijding door de geallieerden. Jo de Mommer erft een onaangeroerde inboedel van zijn oom Pie. In een huis vindt hij duizenden boeken, brieven en een geheim manuscript met het opschrift ‘Code Rubin’. Pie zag mysterieuze dingen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Hij werkte in Maastricht, maar woonde in Klein-Ternaaien waar er zijn geheimzinnige dingen gebeurd die het daglicht niet konden verdragen. Het gangenstelsel van Klein-Ternaaien, waaronder de dodenvallei en de codenaam Rubin, maken het raadsel alleen maar groter. Jo probeert het raadsel te ontcijferen, desnoods met gevaar voor eigen leven...

2022 - Huub Reinders: De Verloren Vallei

Na het lezen van het dagboek van zijn overleden oom laat de Verloren Vallei in Klein-Ternaaien Jo de Mommer niet meer los. Vooral de schatkaart met de opdruk Codenaam Rubin vindt hij mysterieus. Volgens zijn oom ligt in de Verborgen Vallei een nazibunker vol geroofde schatten. Als bij een inbraak het dagboek wordt gestolen, raakt Jo pas echt betrokken. Hij gaat op zoek naar de bunker in het spergebied Rue Collinet in Petit-Lanaye, vlak achter de cementfabriek in Maastricht en belandt in een maalstroom van een geraffineerd misdaadsyndicaat.