| #73 - mei 2020 |
|
John Knubben - Het kapitel van Sint Servaas, de schepenbanken en mergel #2 (1600-1800)
Dit onderzoek is gebaseerd op uitvoerig archiefonderzoek, waarbij stukken over mergelwinning in de kapittelbanken Heer en Zichen zijn doorgelicht, en de rol hierin van het kapittel van Sint Servaas. De uitgave is voorzien met foto’s van ondergrondse landschappen en opschriften.Het kapittel van Sint Servaas had elf dorpen of banken in eigendom, Zichen-Zussen hoorde daar echter niet bij (dit was een leengoed van de bisschop van Luik). Het kapittel had er wel bezittingen en mocht mergelblokken winnen in de groeven die nu als de 'Grote Berg' bekend staan. In het begin waren dit nog meerdere losse groeven, die later samensmolten tot één aangesloten geheel. Dit bracht ook conflicten met zich mee: de auteur beschrijft meerdere archiefstukken die handelen over illegale winning en zelfs roofbouw. Landmeters zoals Meez en Jentis moesten bepalen aan wie de grond werkelijk toekwam.
De auteur vond ook stukken van diverse schenkingen van mergelblokken die bedoeld waren voor de bouw van kerken en kloosters, zoals van de Jezuïeten en de Franciscanen, later kwamen er ook mergelblokken bij voor de reparatie van de vestingwerken. Dit ging vaak om duizenden blokken die gratis ter beschikking werden gesteld. Echter vanaf 1610 komt hier een rem op: men vreest dat zowel de Grote Berg als de Heerderberg uitgeput beginnen te raken. Ook uit de Keerderberg, die dan nog vrij jong is, wil men niet zomaar meer gratis blokken ter beschikking stellen, zodat het kapittel ook zelf nog over blokken kan beschikken voor de broodnodige restauratiewerken aan de eigen gebouwen. Toch blijft ook de stad Maastricht een beroep doen op blokken, om de vestigingswerken te kunnen herstellen na de veelvuldige belegeringen.
Ook de groeven in de gemeente Berg worden besproken, al doet het kapittel daar rond 1655 afstand van hun rechten. Tenslotte komen ook de toewijzingen van blokken aan individuele kanunniken aan bod. Het nummer eindigt met de komst van de Fransen, toen het kapittel werd opgeheven.
▲
